Tiếng kêu phát ra từ phanh khi đang đạp xe khiến bạn lo lắng? Đừng chủ quan, bởi phanh xe đạp bị kêu có thể là dấu hiệu hệ thống phanh gặp vấn đề. Phanh xe đạp bị kêu không chỉ gây phiền toái mà còn có thể ảnh hưởng đến hiệu suất phanh và độ an toàn của chuyến đi. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu nguyên nhân, cách khắc phục và những lưu ý quan trọng để bảo vệ chiếc xe của mình.
Các loại phanh xe đạp hiện nay
Phanh vành (Rim Brake)
Phanh vành hoạt động bằng cách ép má phanh trực tiếp vào vành bánh xe để giảm tốc hoặc dừng xe. Ưu điểm của loại phanh này là trọng lượng nhẹ, giá thành rẻ và dễ bảo dưỡng, thay thế. Tuy nhiên, nhược điểm lớn nhất là hiệu suất phanh giảm đáng kể khi đi dưới trời mưa hoặc đường nhiều bùn đất. Đồng thời vành xe cũng dễ bị mòn theo thời gian. Phanh vành thường xuất hiện trên xe đạp đường phố hoặc các mẫu xe thể thao giá rẻ.
Phanh đĩa (Disc Brake)
Phanh đĩa bao gồm đĩa phanh gắn vào trục bánh và cùm phanh kẹp vào đĩa để tạo lực hãm. Phanh đĩa được chia thành hai loại: phanh đĩa cơ (dùng dây cáp để truyền lực) và phanh đĩa thủy lực (dùng dầu thủy lực để tạo lực phanh mạnh và mượt hơn). Ưu điểm của phanh đĩa là hiệu suất phanh ổn định, ít bị ảnh hưởng bởi thời tiết. Nhược điểm là giá thành cao và việc bảo dưỡng, thay thế phức tạp hơn so với phanh vành. Loại phanh này phổ biến trên xe đạp địa hình, xe đạp touring và các dòng xe đua cao cấp.
Nguyên nhân phanh xe đạp bị kêu
Phanh vành kêu
Phanh vành tạo ra âm thanh khi má phanh cọ xát vào vành bánh xe. Những nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm:
- Má phanh và vành xe bị bẩn: Bụi bẩn, dầu mỡ hoặc các mảnh vụn nhỏ bám trên má phanh hoặc vành xe sẽ tạo ra âm thanh chói tai khi phanh.
- Má phanh bị mòn hoặc chai cứng: Khi má phanh bị mòn không đều hoặc đã cũ và chai cứng, chúng sẽ không tạo ra ma sát đồng đều, dẫn đến rung và gây tiếng kêu.
- Căn chỉnh sai: Má phanh bị lệch, tiếp xúc với vành xe không đúng góc sẽ tạo ra rung động và tiếng kêu khó chịu.
- Vành xe bị ướt: Khi đi trong trời mưa, nước trên vành xe làm giảm ma sát, khiến má phanh trượt và gây ra tiếng kêu rít.
Phanh đĩa kêu
Phanh đĩa tạo ra tiếng kêu khi má phanh hoặc đĩa phanh (rotor) bị rung. Những nguyên nhân thường gặp nhất là:
- Đĩa phanh và má phanh bị dính dầu mỡ: Đây là nguyên nhân khá phổ biến. Chỉ một lượng dầu nhỏ từ tay bạn hoặc dầu xích bắn lên cũng đủ để làm hỏng hiệu suất phanh và gây ra tiếng kêu lớn.
- Bề mặt phanh dính bụi bẩn: Bụi đường, cát hoặc bùn bám vào đĩa phanh và má phanh làm giảm ma sát, gây tiếng kêu.
- Má phanh bị mòn: Khi má phanh đã mòn gần hết hoặc mòn không đều, chúng sẽ tạo ra tiếng kêu do tiếp xúc không đồng nhất với đĩa phanh.
- Đĩa phanh bị cong: Một đĩa phanh không hoàn toàn thẳng sẽ cọ xát vào má phanh khi xe đang di chuyển, gây ra tiếng kêu cọ xát liên tục.
- Căn chỉnh củ phanh sai: Củ phanh không được căn chỉnh chính xác, khiến má phanh và đĩa phanh tiếp xúc không đều, gây ra rung và tiếng kêu.
Cách khắc phục phanh xe đạp bị kêu
Phanh xe đạp bị kêu là vấn đề khá phổ biến và có thể khắc phục được bằng những thao tác đơn giản. Nhưng nếu sau khi đã thử tất cả các cách mà vẫn không khắc phục được, bạn hãy đến cửa hàng sửa xe uy tín để kiểm tra.
Cách khắc phục phanh vành kêu
- Vệ sinh má phanh và vành xe: Dùng một miếng vải sạch thấm cồn y tế hoặc dung dịch vệ sinh phanh chuyên dụng để lau sạch cả bề mặt má phanh và bề mặt vành xe. Đảm bảo loại bỏ hết bụi bẩn, cát hay dầu mỡ. Đây là bước quan trọng nhất và thường hiệu quả ngay lập tức.
- Kiểm tra và căn chỉnh má phanh: Kiểm tra xem má phanh có bị mòn hay không. Nếu không bị mòn mà vẫn kêu, hãy căn chỉnh lại vị trí má phanh sao cho chúng tiếp xúc với vành xe một cách đồng đều.
- Thay thế má phanh: Nếu má phanh đã quá cũ, chai cứng hoặc mòn quá mức, cách tốt nhất là thay thế má phanh mới để đảm bảo an toàn và hiệu suất phanh.
Cách khắc phục phanh đĩa kêu
- Vệ sinh đĩa phanh và má phanh: Dùng dung dịch vệ sinh phanh đĩa chuyên dụng và một miếng vải sạch để lau kỹ đĩa phanh. Nếu bạn nghi ngờ má phanh đã bị nhiễm dầu, hãy tháo ra và thay thế má phanh mới để đảm bảo an toàn.
- Căn chỉnh củ phanh: Củ phanh bị lệch tâm sẽ làm má phanh cọ vào đĩa phanh. Để căn chỉnh, hãy nới lỏng ốc giữ củ phanh, bóp tay phanh để má phanh tự căn chỉnh vào đĩa, sau đó siết chặt lại ốc.
- Thay phanh mới: Nếu má phanh đã mòn hoặc bị chai cứng, bạn cần thay má phanh mới. Miếng phanh mới sẽ giúp xe bạn phanh hiệu quả hơn rất nhiều.
Lời khuyên bảo dưỡng để tránh phanh xe đạp bị kêu
- Giữ đĩa phanh và má phanh luôn sạch sẽ: Bụi bẩn, dầu mỡ hoặc cát bám trên má phanh và vành/đĩa là nguyên nhân chính gây tiếng kêu. Hãy lau sạch bề mặt má phanh và đĩa phanh bằng dung dịch chuyên dụng hoặc cồn 1–2 lần/ tuần, đặc biệt sau khi đi mưa hoặc qua đường bẩn.
- Kiểm tra độ mòn của má phanh: Má phanh bị mòn không đều hoặc đã mòn quá giới hạn cũng là một nguyên nhân gây ra tiếng kêu. Bạn nên thường xuyên kiểm tra tình trạng má phanh. Nếu thấy má phanh đã mòn gần hết hoặc mòn không đều, hãy thay thế ngay lập tức.
- Kiểm tra độ mòn của vành xe: Việc kiểm tra độ mòn vành xe là rất quan trọng đối với xe sử dụng phanh vành. Hãy dùng ngón tay cảm nhận bề mặt phanh. Nếu thấy bề mặt bị lõm vào hoặc mỏng đi rõ rệt, vành đã bị mòn và không còn an toàn.
- Bảo dưỡng dây cáp hoặc hệ thống thủy lực: Với phanh cơ cần kiểm tra dây cáp, tra dầu bôi trơn để tránh ma sát gây tiếng kêu. Với phanh thủy lực cần kiểm tra dầu phanh, tránh không khí lọt vào hệ thống và thay dầu định kỳ theo khuyến cáo của nhà sản xuất.
Kết luận
Nhìn chung, phanh xe đạp bị kêu không phải lúc nào cũng nguy hiểm ngay lập tức. Nhưng đó là dấu hiệu cảnh báo bạn cần kiểm tra tình trạng xe. Bằng cách vệ sinh và căn chỉnh phanh đúng cách là các cách đơn giản để khắc phục. Nhưng nếu bạn đã làm nhiều cách mà phanh xe vẫn kêu, hãy đem xe đến cửa hàng uy tín để kiểm tra. Nếu bạn đang tìm các dòng xe đạp hiện đại, bền bỉ, hãy ghé Jeep Bicycle để được tư vấn kỹ càng và sử dụng thử các mẫu xe. Đến ngay cửa hàng Jeep Bicycle trên toàn quốc hoặc truy cập website chính thức!
